Όσα θέλατε να μάθετε για το ΔΝΤ

Η ενεργοποίηση του μηχανισμού στήριξης, εφόσον ξεπεραστούν τα εμπόδια που εξακολουθεί να θέτει η Γερμανία, εμπλέκει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στην ευρωζώνη και φέρνει στην Ελλάδα τα μέτρα και τις πρακτικές του.

Η γνωριμίας μας με αυτό κρίνεται πλέον επιβεβλημένη...

Ίδρυση, λειτουργία, κριτική

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο είναι ένας διεθνής οργανισμός ο οποίος επιβλέπει το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα παρακολουθώντας τις συναλλαγματικές ισοτιμίες και τα ισοζύγια πληρωμών και προσφέροντας οικονομική και τεχνική βοήθεια όταν του ζητηθεί.

Ιδρύθηκε στις 27 Δεκεμβρίου του 1945 στην Ουάσιγκτον, πρωτεύουσα των ΗΠΑ κατόπιν συνομολόγησης 39 Χωρών. Έδρα του Οργανισμού ορίσθηκε η Ουάσιγκτον ως πρωτεύουσα της χώρας με το μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής. Μέλη του ΔΝΤ γίνονται μόνο ελεύθερες και κυρίαρχες χώρες. Στον οργανισμό σήμερα συμμετέχουν 182 χώρες, οι οποίες συνδράμουν οικονομικά. Όσο μεγαλύτερη είναι η οικονομική συνδρομή μιας χώρας, τόσο μεγαλύτερο λόγο έχει και στη λήψη των αποφάσεων. Με τα σημερινά δεδομένα, οι χώρες που κυρίως αποφασίζουν είναι οι ΗΠΑ, η Γερμανία, η Γαλλία και η Βρετανία.

Επισήμως, κύριος σκοπός του εν λόγω οργανισμού είναι η προώθηση της διεθνούς νομισματικής συνεργασίας μεταξύ των κρατών-μελών με ισόρροπη ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου, αν και έχει πολλές φορές κατηγορηθεί ότι εξυπηρετεί τα συμφέροντα των ΗΠΑ.

Αποστολή του ΔΝΤ είναι να παρέχει οικονομική βοήθεια σε χώρες που βρίσκονται σε πολύ δύσκολη οικονομική κατάσταση. Χώρες-μέλη που έχουν πρόβλημα με το ισοζύγιο πληρωμών μπορούν να ζητήσουν δάνεια ή και διαχείριση της εθνικής τους οικονομίας. Σε ανταπόδοση, από τις χώρες αυτές απαιτείται συνήθως να προβούν σε μεταρρυθμίσεις-σοκ, στις οποίες οι επικριτές του αναφέρονται ειρωνικά ως "συναίνεση της Ουάσινγκτον".

Μια χώρα μπορεί να λάβει από το ΔΝΤ, βοήθεια δεκαπλάσια της συνδρομής της στο ταμείο, κάτι που σημαίνει ότι η Ελλάδα αυτή τη στιγμή μπορεί να περιμένει μέχρι και 12 δισεκατομμύρια ευρώ.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δέχεται σκληρή κριτική, καθώς οι παρεμβάσεις του οδηγούν συνήθως σε εξαθλίωση των πολιτών μιας χώρας και σε βαθύτερη ύφεση. Οι επικριτές ισχυρίζονται ότι αυτοί που κατευθύνουν την πολιτική του ΔΝΤ εσκεμμένα στήριξαν καπιταλιστικές στρατιωτικές δικτατορίες που πρόσκεινταν φιλικά σε αμερικανικές και ευρωπαϊκές εταιρείες.

Άλλοι ισχυρίζονται ότι το ΔΝΤ δεν έχει αρκετή ισχύ για να δημοκρατικοποιήσει κυρίαρχα κράτη, αν και αυτό δεν εντάσσεται ούτως ή άλλως στους δεδηλωμένους στόχους του, οι οποίοι είναι να συμβουλεύει και να προωθεί την οικονομική σταθερότητα. Το επιχείρημα υπέρ του ΔΝΤ είναι ότι η οικονομική σταθερότητα αποτελεί πρόδρομο της δημοκρατίας.

Πολλοί οικονομολόγοι θεωρούν ότι η οικονομική βοήθεια δίδεται πάντοτε υπό διάφορες προϋποθέσεις. Οι προϋποθέσεις, υποστηρίζεται ότι παρεμποδίζουν την κοινωνική σταθερότητα και επομένως και τους δεδηλωμένους στόχους του ΔΝΤ, ενώ τα Προγράμματα Διαρθρωτικής Προσαρμογής που εφαρμόζει, οδηγούν σε αύξηση της φτώχειας στις χώρες που δέχονται τη βοήθεια.

Τα παραπάνω, αλλα και η προϊστορία των παρεμβάσεων του ΔΝΤ εξηγούν τους φόβους και τις αντιδράσεις για τη συμμετοχή του στον μηχανισμό στήριξης.

Στην πραγματικότητα το ΔΝΤ, "προσκλήθηκε" να συμμετάσχει στη βοήθεια, εξαιτίας των αντιδράσεων χωρών της Ευρώπαϊκής Ένωσης να δώσουν βοήθεια στην Ελλάδα. Έτσι με πρόσχημα την τεχνογνωσία του οργανισμού και στα πλαίσια του συμβιβασμού της 25ης Μαρτίου στη Σύνοδο Κορυφής, το ΔΝΤ θα εμπλακεί για πρώτη φορά στην ευρωζώνη και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με βεβαιότητα τα αποτελέσματα αυτής της παρέμβασης.

Το θεσμικό κενό

Το "ελληνικό πρόβλημα", ήταν πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστεί, όχι μόνο γιατί η φούσκα έσκασε σε περίοδο ισχνών αγελάδων παγκοσμίως, αλλά και γιατί η Συνθήκη της Λισαβόνας, βάσει της οποίας λειτουργούν πλέον οι θεσμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν προβλέπει βοήθεια σε κράτη-μέλη που οδεύουν προς την χρεωκοπία!

Αντίθετα, υπάρχει ρητή απαγόρευση βοήθειας ή ενίσχυσης είτε από την ένωση, είτε από κράτη-μέλη της, με άλλα λόγια δεν επιτρέπεται η ΕΕ ή μια χώρα-μέλος να αναλάβει τα χρέη ή να παρέχει πιστωτικές διευκολύνσεις μέσω τραπεζών σε κράτος-μέλος που κινδυνεύει.

Επίσης, σε όποιο άρθρο υπάρχει πρόβλεψη για κάποιου είδους βοήθεια, αυτό γίνεται με αόριστο τρόπο και προβλέπει αλλαγές που αφορούν το μέλλον και όχι άμεσες παρεμβάσεις για χώρες όπως η Ελλάδα.

Το κενό αυτό της συνθήκης, εκμεταλλέυτηκε άριστα η Γερμανία, η οποία βέβαια με το γράμμα του νόμου είχε κάθε δικαίωμα να αρνείται τη βοήθεια προς την Ελλάδα.

Η βοήθεια και τα επιτόκια

Μόλις τεθεί σε λειτουργία ο μηχανισμός στήριξης, η Ελλάδα θα λάβει 30 δισεκατομμύρια ευρώ μέχρι το τέλος του 2010 ενώ είναι πιθανό να υπάρξει συμπληρωματική βοήθεια μέχρι την ολοκλήρωση του Προγράμματος Σταθερότητας (μέσα στην επόμενη τριετία). Το επιτόκιο δανεισμού από τα κράτη-μέλη της ΕΕ θα καθοριστεί από το Euribor της συγκεκριμένης περιόδου και με απόφαση του Eurogroup.

Ανάλογα με το ΑΕΠ τους, χρήματα θα προσφέρουν όλα τα κράτη-μέλη, αλλά θα πρόκειται για δανεισμό και όχι για βοήθεια, διότι όπως αναφέραμε και προηγουμένως κάτι τέτοιο θα αποτελούσε παραβίαση της συνθήκης της Λισαβόνας.

Τα χρήματα από τα κράτη-μέλη αποτελούν το 60% της βοήθειας. Το υπόλοιπο 40% θα καλύψει το ΔΝΤ, το οποίο προσφέρει επιτόκιο 3%.

Υπό την εποπτεία της ΕΕ και του ΔΝΤ, η κυβέρνηση θα κληθεί να πάρει μέτρα και να προχωρήσει σε διαρθρωτικές αλλάγές, ανεξαρτήτως πολιτικού κόστους. Τα ποσά θα εκταμιεύονται ανάλογα με το πόσο γρήγορα και πόσο αποτελεσματικά εφαρμόζονται οι εντολές της ΕΕ και του ΔΝΤ.

Πηγή